Zware straf
Op 23 juni 2022 heeft de rechtbank uitspraak gedaan over het zware arbeidsongeval dat gebeurde in 2019. Ramen- en deurenfabrikant Pouleyn uit Vichte en ruimdienst Cannie uit Oostrozebeke zijn door de Brugse rechtbank schuldig bevonden aan het onopzettelijk doden van Matthias Vuylsteke (24). De jongeman kwam ruim drie jaar geleden om het leven bij een zware silobrand. Zijn drie collega’s raakten voor het leven verminkt. “De beklaagden waren op de hoogte van het gevaar, maar lieten de slachtoffers onvoorbereid begaan”, oordeelde de rechtbank. Ze krijgen een boete van 144.000 euro en moeten de slachtoffers een schadevergoeding betalen van 850.000 euro. Dit bedrag zal nog oplopen.
Uitspraak van de rechtbank
Volgens het gerecht was het ongeval een rechtstreeks gevolg van het ondermaats welzijnsbeleid bij de beide bedrijven. De arbeidsauditeur stelde: “De brandweer had gewaarschuwd voor mogelijke gloeihaarden en gesteld dat een gespecialiseerde firma de silo moest reinigen. Pouleyn had de werken moeten stilleggen zodra duidelijk was dat Cannie niet de kennis had”.
De rechter oordeelde: “De beklaagden, de beide partijen waren op de hoogte van het gevaar, maar lieten de slachtoffers onvoorbereid begaan. De ruimdienst heeft de werken zwaar onderschat. Er is ook nooit ernstig overleg geweest en de ruimfirma beschikte niet over de nodige expertise voor dit werk”. De rechtbank verwees ook naar de overschakeling bij Pouleyn op gemodificeerde houtsoorten vanaf de zomer van 2018. Deze houtsoorten hebben een lager vochtgehalte en kunnen sneller aanleiding geven tot zelfontbranding. Bij de introductie van de nieuwe houtsoorten werd echter nooit werk gemaakt van een risicoanalyse of preventiemaatregelen.
De advocaat van het slachtoffer gaf aan:”Deze jongens werden zonder instructies, aangepaste kledij of opleiding naar die silo gestuurd alsof het een doodnormale ruimopdracht betrof, ze hadden geen schijn van kans”.
Dodelijke stofexplosie
Op25 januari 2019 was er een zware stofexplosie bij de firma Pouleyn in Vichte. Toen schreven we dat er de dag voordien al een brand was geweest in het houtverwerkende bedrijf, in een silo met houtafval. De brandweer had de houtschilfers in de houtsilo afgedekt met een schuimtapijt. De gemeten temperaturen van de silo met een warmtecamera gaven normale waarden aan. De volgende dag kwam een ruimdienst langs om de silo leeg te halen. De arbeiders dachten dat de smeulende houtschilfers al lang gedoofd waren.
Een man staat op een hoogtewerker 4 meter hoog. Zijn drie collega’s staan op de grond. Ze beginnen met het leegzuigen van de silo vanaf de onderkant. Hierdoor ontstaan holtes in de houtmassa. Bij het openen van het luik in de silo gaat het verkeerd. In de silo is de druk te hoog en ploft de houtmassa in elkaar. De vrijgekomen gloeiende houtdeeltjes komen in contact met verse zuurstof met een gigantische steekvlam tot gevolg. De man werd uit zijn hoogwerker geslingerd en was op slag dood. Op de begane grond blaast de stofexplosie de drie collega’s weg en raken zwaar verbrand.
Uitwisseling van informatie
Uit de eerste bevindingen van het arbeidsauditoraat Gent, afdeling West-Vlaanderen blijkt dat het openen van de buitendeur heeft geleid tot het verschuiven van de nog smeulende houtmassa. Door het contact met de buitenlucht is er een stofexplosie geïnitieerd, met de enorme steekvlam tot gevolg.
Ongevallenanalyse
Het onderzoek wordt toegespitst op diverse facetten die verband houden met de arbeidsveiligheid. Zo zal worden nagezien of er vooraf voldoende overleg en uitwisseling van informatie was tussen het houtverwerkingsbedrijf en de ruimdienst. Maar toch blijven er nog veel vragen. Wie is er allemaal in de fout gegaan: de schrijnwerkerij, het ruimbedrijf, de brandweer, de arbeiders ?
– Was de silo gebouwd volgens de ATEX-explosieveiligheidseisen ? Was de silo voorzien van rookdetectie ? Welke was de procedure voor het werken in besloten ruimte ?
– Welke veiligheidsrichtlijnen heeft de brandweer meegegeven voor het reinigen van de silo ?
– Is er een risicoanalyse opgesteld voor het ruimen van de silo ? Is er rekening gehouden met resten van smeulend hout in de kern van de silo ? Statische elektriciteit weggeleid bij het wegzuigen met de tankwagen ? Waarom is het hout niet vanaf boven weggezogen ?
– Is er een warmtebeeldcamera gebruikt voor het starten van de werkzaamheden ? Is er een LMRA gedaan, Laatste Minuut Risico Analyse ?
– Waren de medewerkers opgeleid rond risico’s van de besloten ruimte, smeulbrand, dragen van PBM’s ?
– Is de procedure werken met derden gevolgd ? Welke informatie is er uitgewisseld tussen de partijen ? Was het brandpreventiedossier actueel ? Waren de noodprocedures gekend ?
Hebben beide bedrijven voldoende informatie uitgewisseld over de te nemen preventiemaatregelen ? Welke instructies hebben de werknemers gekregen ? De Codex zegt dat de werkgever erop toe moet zien dat de aannemers, en in voorkomend geval de onderaannemers, die werkzaamheden komen uitvoeren in de inrichting van de werkgever, hem de informatie betreffende de brandrisico’s eigen aan de uit te voeren werkzaamheden verstrekken. (Art. III.3-27)
Wanneer de werkgever vaststelt dat de uit te voeren werkzaamheden een bijkomende risicofactor inhouden, moet de werkgever voorafgaand toestemming geven de uitvoering van de werkzaamheden door een vuurvergunning uit te reiken.
Hoe ontstaat een smeulbrand
Smeulen is de eerste fase van een brand. Tijdens de smeulfase is er onvoldoende zuurstof om een brand te doen ontstaan. Een brand in de vlammenfase heeft minimaal 14% zuurstof nodig, bij een smeulbrand is er minder dan 5% zuurstof aanwezig. Een smeulbrand kenmerkt zich door veel rookontwikkeling.
Smeulen komt alleen dáár voor waar de zuurstof op kan raken. Een smeulbrand komt daarom het meeste voor in een besloten ruimte, zoals een houtsilo.
Wat is een besloten ruimte ?
Dit zijn ruimtes die over het algemeen niet gemakkelijk toegankelijk zijn, er zit immers geen deur in, maar eerder een toegangsluik. Ze zijn afgesloten en het is niet de bedoeling dat daarin personen verblijven. Voorbeelden zijn olietanks, ketels, silo’s, riolen, regenput, septische put… De ventilatie en verse luchttoevoer zijn meestal beperkt op deze plaatsen. Voordat mensen deze ruimtes betreden moeten extra preventiemaatregelen genomen worden om ongelukken te voorkomen.
Gevaar van een smeulbrand
Bij een smeulbrand ontbreekt de zuurstof grotendeels. Zodra er zuurstof bijkomt, zal de brand in alle hevigheid uitbarsten. Indien dit gebeurt in een besloten ruimte, ontstaat er een steekvlam ook wel flashover of backdraft genoemd.
Wat is een backdraft
Een backdraft is een gesmoorde brand door een tekort aan zuurstof. Dit wil echter wel zeggen dat de silo zich blijft vullen met brandbare gassen. Door het zuurstoftekort kan de brand niet opflakkeren. Echter wanneer men een luik opent van de silo, krijgen we een aanzuigeffect van zuurstof. Zo zakt het mengsel tot in de onder de bovenste explosieve grens met als gevolg en heropflakkering van de vuurhaard of explosie in de silo.
Uw brandpreventiedossier niet vergeten
Dit dossier, met inbegrip van alle documenten rond brandpreventie (procedures, evacuatieplan, interventiedossier, resultaat van de risicoanalyse, …), moet ervoor zorgen dat de verschillende betrokken personen zich een globaal beeld kunnen vormen van het brandpreventiebeleid van de onderneming. Onder “betrokken personen” verstaat we de werkgever, de preventieadviseur, de leden van het Comité PBW, de met het toezicht belaste ambtenaren én de openbare hulpdiensten.
Kom je als zaakvoerder tijd te kort om uw brandpreventiedossier te actualiseren? 4 safe helpt u bij de uitwerken van brandpreventiedossier en de risicoanalyse van waaruit maatregelen ter voorkoming en beheersing van brandrisico’s worden voorgesteld. Hierbij streven we naar een gezond evenwicht tussen wat praktisch haalbaar is en codes van goede praktijk. Mail ons voor een afspraak.
We bedanken onze aandachtige lezers C. Coucke (Eiffage Smulders) en J. Godts (Total) voor hun praktische aanvulling van ons artikel.
